Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol (ICESCR)
Mae ICESCR yn gytuniad hawliau dynol rhyngwladol a fabwysiadwyd ym 1966. Cadarnhaodd y DU (cytuno i ddilyn) ICESCR ym 1976. Drwy gadarnhau ICESCR, mae’r DU yn cytuno i sicrhau mwynhad o hawliau economaidd, cymdeithasol a diwylliannol, gan gynnwys yr hawliau i:
- addysg
- amodau gwaith teg a chyfiawn
- safon byw ddigonol
- y safon iechyd uchaf y gellir ei chyrraedd
- nawdd cymdeithasoeducation
How the treaty is monitored
Mae gweithrediad yr ICESCR yn cael ei fonitro gan Bwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol. Oddeutu pob pum mlynedd mae’r Pwyllgor yn adolygu pa mor dda mae pob gwladwriaeth yn rhoi hawliau’r ICESCR ar waith. Dysgwch fwy am gylchoedd adolygu blaenorol.
Mae chwe cham i gylch y cytuniad – gweler cylch cytuniad ICESCR isod i gael rhagor o wybodaeth am bob cam.
Ymgysylltu a chyfranogiad
Gall sefydliadau cymdeithas sifil a rhanddeiliaid eraill ymgysylltu drwy gydol y cylch monitro cytuniadau. Mae’r CU wedi darparu gwybodaeth ar sut i gymryd rhan.
Rydym wedi datblygu cyfres o diwtorialau fideo a deunyddiau ysgrifenedig ar y cyd â Phrifysgol Nottingham i godi ymwybyddiaeth o hawliau cymdeithasol-economaidd.
Ein nod yw cefnogi sefydliadau cymdeithas sifil i ddeall ac ymgysylltu â’r broses fonitro. Er enghraifft, efallai y byddwn yn cynnal gweminarau neu drafodaethau bord gron, yn comisiynu sefydliadau i gynhyrchu adroddiadau ar ran y gymdeithas sifil ehangach, neu’n darparu cymorth ariannol i gynyddu cyfranogiad yn sesiynau tystiolaeth lafar y CU.
Byddwn yn comisiynu hyd at uchafswm o un prosiect cymdeithas sifil fesul cylch. Yn fwyaf diweddar fe wnaethom ddarparu cyllid i Just Fair fel rhan o’r cylch adrodd presennol i gynhyrchu adroddiad cymdeithas sifil ar y cyd.
Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol (ICESCR) treaty cycle
Mae cylch adolygu ICESCR ar hyn o bryd ar gam 3: Rhanddeiliaid yn ymateb i restr o faterion.
Adroddir i’r Pwyllgor ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol o dan y weithdrefn adrodd safonol.
Mae’r amseriadau a roddir isod yn amcangyfrifon a gallant newid, yn enwedig o ganlyniad i oedi ac ôl-groniadau yn y CU. Gall amseriadau newid hefyd oherwydd cynlluniau’r CU i symud i gylch adolygu wyth mlynedd rhagweladwy ar gyfer pob corff cytuniad. Gall dyddiadau cau ar gyfer cyflwyno tystiolaeth gael eu cadarnhau gan y CU ar fyr rybudd, felly cynghorir rhanddeiliaid sy’n dymuno cyflwyno i baratoi ymlaen llaw.
1. Adroddiad rhanddeiliaid ar gynnydd
2. Y Cenhedloedd Unedig yn cyhoeddi rhestr o faterion
3. Rhanddeiliaid yn ymateb i restr o faterion
4. Cenhedloedd Unedig yn archwilio'r llywodraeth
- Cynhaliwyd archwiliad y CU ar 13 a 14 Chwefror 2025
5. Cenhedloedd Unedig yn cyhoeddi argymhellion
6. Llywodraeth yn gweithredu’r argymhellion
Optional protocols
Mae gan ICESCR un Protocol Dewisol. Mae hwn yn gytuniad ychwanegol sy’n caniatáu i bobl gwyno’n uniongyrchol i’r Pwyllgor ar Hawliau Economaidd, Cymdeithasol a Diwylliannol os ydynt yn credu bod eu hawliau wedi’u torri. Dim ond pan fydd yr holl sianeli domestig wedi dod i ben y gellir ei ddefnyddio. Nid yw wedi cael ei gadarnhau gan y DU.
General comments
Mae’r Pwyllgor ar Hawliau Economaidd, Diwylliannol a Chymdeithasol wedi cyhoeddi nifer o Sylwadau Cyffredinol ar ICESCR. Mae’r rhain yn rhoi rhagor o fanylion am sut y dylid ei ddehongli, gan gwmpasu materion fel yr hawliau i addysg, gwaith a nawdd cymdeithasol.