Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Sifil a Gwleidyddol (ICCPR)
Mae ICCPR yn gytuniad hawliau dynol rhyngwladol a fabwysiadwyd ym 1966. Cadarnhaodd y DU (cytuno i ddilyn) ICCPR ym 1976. Drwy gadarnhau ICCPR, mae’r DU yn cytuno i sicrhau mwynhad hawliau sifil a gwleidyddol, gan gynnwys yr hawliau i:
- bod yn rhydd rhag artaith a thriniaeth neu gosb arall sy’n greulon, yn annynol neu’n ddiraddiol
- hawliau treial teg
- rhyddid meddwl, crefydd a mynegiant
- preifatrwydd, bywyd cartref a theuluol
- cydraddoldeb a pheidio â gwahaniaethu
How the treaty is monitored
Mae gweithrediad ICCPR yn cael ei fonitro gan Bwyllgor Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig (CU). Tua bob wyth mlynedd (o dan y cylch adolygu rhagweladwy newydd), mae’r Pwyllgor yn adolygu pa mor dda y mae pob gwladwriaeth yn rhoi’r hawliau yn yr ICCPR ar waith. Dysgwch fwy am y cylchoedd adolygu blaenorol.
Mae chwe cham i gylchred y cytuniad – gweler cylch cytuniad yr ICCPR isod i gael rhagor o wybodaeth am bob cam.
Ymgysylltu a chyfranogiad
Gall sefydliadau cymdeithas sifil a rhanddeiliaid eraill ymgysylltu drwy gydol y cylch monitro cytuniadau. Mae’r CU wedi darparu gwybodaeth ar sut i gymryd rhan. Ein nod yw cefnogi sefydliadau cymdeithas sifil i ddeall ac ymgysylltu â’r broses fonitro. Er enghraifft, efallai y byddwn yn cynnal gweminarau neu drafodaethau bord gron, yn comisiynu sefydliadau i gynhyrchu adroddiadau ar ran y gymdeithas sifil ehangach, neu’n darparu cymorth ariannol i gynyddu cyfranogiad yn sesiynau tystiolaeth lafar y CU. Byddwn yn comisiynu hyd at uchafswm o un prosiect cymdeithas sifil fesul cylch.
Cyfamod Rhyngwladol ar Hawliau Sifil a Gwleidyddol (ICCPR) treaty cycle
Mae cylch adolygu ICCPR ar hyn o bryd ar gam 6: Llywodraeth yn gweithredu argymhellion.
Adroddir i Bwyllgor Hawliau Dynol y CU o dan y weithdrefn adrodd symlach.
Mae’r amseriadau a roddir isod yn amcangyfrifon a gallant newid, yn enwedig o ganlyniad i oedi ac ôl-groniadau yn y Cenhedloedd Unedig (CU). Gall dyddiadau cau ar gyfer cyflwyno tystiolaeth gael eu cadarnhau gan y CU ar fyr rybudd, felly cynghorir rhanddeiliaid sy’n dymuno cyflwyno i baratoi ymlaen llaw.
1. Adroddiad rhanddeiliaid ar gynnydd
2. Y Cenhedloedd Unedig yn cyhoeddi rhestr o faterion
3. Rhanddeiliaid yn ymateb i restr o faterion
4. Cenhedloedd Unedig yn archwilio'r llywodraeth
• Cynhaliwyd archwiliad y CU ym mis Mawrth 2024 (fideo o’r arholiad)
5. Cenhedloedd Unedig yn cyhoeddi argymhellion
- Argymhellion y CU i’r DU (Mai 2024)
- Chwiliwch ein Traciwr Hawliau Dynol am holl argymhellion ICCPR mewn Saesneg a Chymraeg glir
6. Llywodraeth yn gweithredu’r argymhellion
- Adroddiad dilynol gwladwriaeth y DU i argymhellion blaenorol y Cenhedloedd Unedig (Awst 2016)
- Ein hadroddiad dilynol ar gynnydd y Llywodraeth wrth weithredu argymhellion blaenorol y Cenhedloedd Unedig (Gorffennaf 2016)
- Asesiad y CU o adroddiad dilynol gwladwriaeth y DU (Ebrill 2018)
- Chwiliwch ein Traciwr Hawliau Dynol am ein hasesiadau o gamau gweithredu llywodraeth y DU a Chymru i weithredu argymhellion y CU
Optional protocols
Mae gan ICCPR ddau Brotocol Dewisol, sef cytuniadau ychwanegol sy’n darparu hawliau neu brosesau pellach.
Mae’r Protocol Dewisol cyntaf yn caniatáu i bobl gwyno’n uniongyrchol i’r Pwyllgor Hawliau Dynol os ydynt yn credu bod eu hawliau wedi’u torri. Dim ond pan fydd yr holl sianeli domestig wedi dod i ben y gellir ei ddefnyddio. Nid yw’r DU wedi ymrwymo i hyn.
Mae’r ail Brotocol Dewisol yn ymdrin â diddymu’r gosb eithaf. Mae hyn wedi’i gadarnhau gan y DU.
General comments
Mae’r Pwyllgor Hawliau Dynol wedi cyhoeddi nifer o Sylwadau Cyffredinol ar ICCPR. Mae’r rhain yn rhoi rhagor o fanylion am sut y dylid ei ddehongli, gan gwmpasu materion fel yr hawl i fywyd, rhyddid barn a mynegiant a pheidio â gwahaniaethu.